De Rijksacademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO) werkt vanuit de visie dat leren over digitalisering overheidsorganisaties moet helpen bij het uitvoeren van hun taken en maatschappelijke opgaven. Die taken en opgaven verschillen per organisatieonderdeel. Onze opleidingen maken wij daarom op maat, speciaal gericht op hun behoeftes.
Voor sommigen is dat even wennen, omdat iedereen bij opleidingen denkt aan universiteiten, hogescholen en andere opleidingsinstituten die het meestal andersom doen. Zij ontwerpen eerst een opleidingsprogramma en proberen vervolgens zo veel mogelijk mensen hiervoor enthousiast te maken. Niks mis mee natuurlijk, maar als rijksacademie richten wij ons niet in eerste instantie op kwantiteit: zo veel mogelijk ambtenaren ‘iets’ bieden, maar op kwaliteit: opleiden om overheidsorganisaties beter te laten functioneren.
Leren van elkaar en met elkaar
We weten inmiddels dat het echte leren niet plaatsvindt in een collegebank of klaslokaal, maar in het werk zelf, samen met collega’s. Leren van elkaar en met elkaar is dan ook ons uitgangspunt. Dat betekent ook dat wij ons bij voorkeur richten op teams, op ambtenaren die met elkaar samenwerken of vanuit hun functie met dezelfde vraagstukken zitten. Om te zorgen voor voldoende interactie, leiden we per groep niet meer dan 15 personen tegelijk op.
We richten ons in mindere mate op de persoonlijke ontwikkeling van medewerkers. Ook dat is een verschil met traditionele opleidingsinstituten. Opleiden wordt daarom door de meeste ambtenaren nog altijd vooral gezien als middel om je als individu verder te kunnen ontwikkelen, wellicht ten behoeve van een volgende stap in je loopbaan of om, als persoon, beter te kunnen functioneren in je team.
RADIO heeft een andere focus. Wij richten ons op collega’s die zichzelf, maar ook elkaar willen helpen om het werk beter te doen. Bij RADIO vormt het afronden van een opleiding dan ook niet het eindpunt van het leren, maar het begin ervan.
Niks op de plank, alles kan
Je zoekt dus op onze website tevergeefs naar opleidingen die wij ‘op de plank hebben liggen’. Tegelijkertijd is er geen opleiding die we niet kunnen bieden. Hoe doen we dat?
Dat doen we door bij het ontwerpen van opleidingen te werken met een model, ons vierlagenmodel, dat in principe toepasbaar is op elke leervraag. Elk dagdeel dekt één van de lagen. Doorgaans bestaan onze opleidingen dus uit vier dagdelen, al kunnen we daar in overleg met de opdrachtgever van afwijken. We noemen ons vierlagenmodel het BETA-model (het woord bèta staat, je vermoedde het misschien al, ook voor: het is nooit af en altijd voor verbetering vatbaar).
Als rijksacademie richten wij ons niet in eerste instantie op kwantiteit: zo veel mogelijk ambtenaren ‘iets’ bieden, maar op kwaliteit: opleiden om overheidsorganisaties beter te laten functioneren.
BETA-model
Opleidingen van RADIO bestaan uit de volgende vier lagen en dagdelen:
- Basiskennis
- Ervaringen
- Toepassing
- Actie
Ad 1: Basiskennis
Deelnemers aan een opleiding moeten elkaar begrijpen, dezelfde taal spreken, dezelfde begrippen kennen, anders praten zij langs elkaar heen. Basiskennis over een bepaalde (toepassing van) technologie of een bepaalde methodiek vormt het begin. Daarmee leggen we een ‘basis’ voor de rest van de opleiding. Dat kan eventueel ook met online studiemateriaal gebeuren, maar bij voorkeur gebeurt het in dezelfde (online) ruimte, zodat de mogelijkheid bestaat om direct vragen te stellen. Docenten zijn vaak afkomstig vanuit het hoger onderwijs of van marktpartijen.
Ad 2: Ervaringen
De basiskennis komt tot leven door goede (of minder goede) voorbeelden van het toepassen van deze kennis met elkaar te delen. Hoe hebben collega’s een bepaalde technologie of methodiek toegepast, hoe hebben zij hun organisatie ingericht, welke fouten hebben zij gemaakt? Als rijksbrede academie streeft RADIO ernaar dat we rijksbreed en overheidsbreed leren van elkaar of leren van de ervaringen vanuit het buitenland of van marktpartijen.
Ad 3: Toepassing
RADIO geeft experts uit de eigen (IT-)organisatie een plek in het opleidingsprogramma. Zij zijn in staat uit te leggen hoe de deelnemers het geleerde (basiskennis en ervaring) kunnen toepassen en gebruiken in hun eigen werkcontext. Zij kunnen bijvoorbeeld uitleggen waarom zij het misschien wel anders doen of moeten doen dan de collega uit een andere context. Door de eigen (IT-)organisatie te verbinden met de, inmiddels beter geïnformeerde, deelnemers ontstaat vaak meer wederzijds begrip en ruimte voor ‘het goede gesprek’ met elkaar.
Ad 4: Actie
Als de eerste drie lagen zijn doorlopen, ontstaat meestal vanzelf de behoefte om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Deelnemers zitten vaak vol ideeën om dingen anders of beter te doen. In de vierde en laatste sessie stimuleren en faciliteren we dit. Via verschillende werkvormen denken deelnemers na over de vraag: wat betekent dit voor ons? Wat moeten we nu (anders) doen? Waar gaan we mee aan de slag? Welke actie is gewenst?
Vijfde laag
Er bestaat ook nog een (verborgen) vijfde laag, de ‘Oefenlaag’. Uiteindelijk willen we graag dat de deelnemers ook echt aan de slag gaan, oefenen in de praktijk met het geleerde. Dat kan op verschillende manieren en het is ook aan de deelnemende organisatie om te bepalen hoe men dat doet en welke actie men onderneemt. Dit behoort niet tot de verantwoordelijkheid van RADIO.
Afhankelijk van de ervaringen, kan een organisatie na enige tijd besluiten weer contact met ons op te nemen en terug stappen in een van de lagen uit ons BETA-model. Bijvoorbeeld omdat men denkt dat het goed is de (a) basiskennis weer op te frissen, (b) kennis te nemen van meer of andere ervaringen, (c) nog meer en beter te verbinden met de eigen werkcontext of (d) verder met elkaar in gesprek te gaan.
RADIO werkt daar graag aan mee. Op deze manier wordt opleiden meer dan een eenmalige activiteit en ontstaat een leercyclus in het werk. Medewerkers ontwikkelen zich, teams gaan beter presteren, de organisatie functioneert beter en, als voldoende organisatieonderdelen kiezen voor deze lerende aanpak, is de overheid als geheel beter in staat zijn taken en maatschappelijke opgaven uit te voeren. Uiteindelijk doen we het daar voor.