Kan de overheid zowel aanjager als reguleerder zijn van AI?

LEZING TJERK_3
 
(Intro met abstracte beelden met daaronder een korte begintune.)

(In beeld verschijnt de tekst: 
microlearnings
Ethiek)

(De heer Tjerk Timan staat voor de camera in een verder lege kantoorruimte en begint een monoloog.)

 (In beeld verschijnt de tekst:
Tjerk Timan
TNO, afdeling Strategy, Analysis & Policy)

TJERK TIMAN: Kan de overheid zowel aanjager als reguleerder zijn van AI? We zien in de publieke sector een enorme groei van het gebruik, van de ontwikkeling en de inzet van AI. We zien dat om meerdere redenen. We hebben een lange periode gehad van digitalisering in de overheid en die zal ook nog wel doorgaan. We zien nu dat de tijd eigenlijk rijp is, sinds een paar jaar om die AI vanaf het lab en vanaf ideeën en experimenten ook echt in te zetten in allerlei publieke dienstverlening. Dat heeft natuurlijk enorme voordelen, zoals optimalisatie, efficiëntie, werkvoorbereiding, beter kunnen analyseren en anticiperen van bepaalde effecten...

(In beeld verschijnt een afbeelding met de titel: AI in de publieke sector)

dus het beter ontwikkelen van beleid, maar het heeft ook risico's. Recente casussen rondom bijvoorbeeld Siri of de kindertoeslag hebben laten zien dat als het niet heel goed geregeld is of wordt, dat het een monster wordt waar we eigenlijk geen controle meer op hebben met allerlei effecten en gevolgen van dien. Om daar eens goed op in te gaan, hebben we recentelijk een studie gedaan naar hoe en waar AI eigenlijk wordt ingezet in de overheid en op welke beleidsterreinen.

(In beeld verschijnt een afbeelding met een dubbel diagram onder de titel:
Hoe en waar wordt AI ingezet bij onze overheid
Een quickscan)

Ook hebben we gekeken naar: Wat voor soort AI wordt er ontwikkeld, voor wat voor soort toepassingen? Daar zie je eigenlijk dat de hoofdmoot ligt op veiligheid en op opsporing en op publieke en fysieke ruimtes. We zien heel erg een focus op de functie van veiligheid en de overheid die beloftes maakt rondom het veilig houden van de maatschappij. En daarbij zijn bijvoorbeeld slimme camera's,
analyses over patronen van criminaliteit, het beter kunnen snappen wat er op sociale media gebeurt, et cetera. Daar zien we heel veel aandacht en ontwikkelingen. We zien iets minder richting bijvoorbeeld de sociale dienstverlening of de dienstverlening richting burgers om bijvoorbeeld diensten af te nemen die ze helpen. We zien een bepaalde scheiding en verdeeldheid over de beleidsdomeinen, die ook wel geschiedkundig iets te maken hebben met bepaalde investeringen en met bepaalde mate van ICT-adoptie van bepaalde ministeries die ook iets dichter bij de technologieontwikkeling staan dan anderen.

(In beeld verschijnt een afbeelding met drie punten onder de titel: 
Dubbele rol overheid: 
AI gebruiker en AI reguleerder)

De overheid heeft hier dus een dubbele rol. De overheid is zowel gebruiker en ontwikkelaar
van AI voor eigen doeleinden, als ook reguleerder van AI in de maatschappij. Daarbij komen vragen van efficiëntie en optimalisatie, dus, wat is de meerwaarde van AI voor de overheid zelf, als ook, wat is de meerwaarde en wat zijn de risico's van AI-gebruik in de maatschappij?

(Outro met abstracte beelden en korte eindtune.)

(In beeld verschijnt de tekst:
microlearnings
Ethiek)

(Het laatste beeld bevat het logo van de Rijksoverheid met daaronder de tekst:
Deze microlearning is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de Leer- en Ontwikkelcampus (LOC) van UBR, de directie CIO Rijk van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BKZ) en de Rijksacademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO))