Het lijken twee conflicterende onderwerpen: geslotenheid en openheid. Maar in de praktijk blijkt dat niet het geval. Open Overheid is een kernwaarde van het demissionair kabinet. Hoe ga je om met openheid en openbaar maken van informatie wanneer deze gevoelig is?
*Muziek*
Beeldtekst: Microlearnings.
Beveiliging.
BART PIETERS - ADVISEUR INFORMATIEBEVEILIGING EN PRIVACY, MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES:
Ik ben Bart Pieters, adviseur Informatiebeveiliging en Privacy bij de CIO Rijk.
Ik ben dus van de geslotenheid.
En ik ga in gesprek met Annet van Veen.
ANNET VAN VEEN – ADVISEUR ACTIEVE OPENBAARMAKING, MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES:
Ik ben Annet van Veen, ik ben een collega van Bart.
Ik werk bij CIO Rijk en hou me daar bezig met de openheid.
Daarmee lijken het twee conflicterende onderwerpen, geslotenheid en openheid.
Maar in de praktijk blijkt dat niet het geval.
Het worden van een open overheid is een kernwaarde van het kabinet.
Beeldtekst: Openheid is een kernwaarde.
ANNET VAN VEEN:
Die vinden dat heel belangrijk en daar is ook op ingezet.
BART PIETERS:
Waarom vind je het zelf belangrijk?
ANNET VAN VEEN:
De overheid krijgt natuurlijk belastinggeld.
Je moet kunnen uitleggen wat je met dat geld hebt gedaan aan burgers, maar ook aan de Eerste en Tweede Kamer.
BART PIETERS:
Oké, en wat doen we daar dan vervolgens mee, met die openheid?
ANNET VAN VEEN:
Die zetten we in als veranderopgave binnen het Rijk.
Daar moeten we de nodige stappen voor zetten en dat komt aan bod langs drie lijnen.
Via de menskant, want dat betekent enorm veel voor ambtenaren maar je moet ook je processen en je systemen daar anders voor inrichten.
Beeldtekst: De menskant. De processen. De technische systemen.
BART PIETERS:
Dus transparantie vinden we heel belangrijk.
Informatiebeveiliging vinden we ook belangrijk.
Dus het gaat niet vanzelf.
Wat doen we om open en transparant te zijn?
ANNET VAN VEEN:
In principe zijn we dat natuurlijk al want iedereen is gelegitimeerd om vragen te stellen, dus ook de Kamer.
Denk aan Kamervragen die we beantwoorden.
Daar delen we natuurlijk al informatie over hoe we zaken doen.
Denk aan Rekenkamerrapporten, waarin zaken naar voren worden gebracht.
En burgers en bedrijven of wie dat ook maar wil, mag met wat vroeger een Wob-verzoek heette ook om informatie vragen. Met 1 mei is dat uitgebreid, want toen heb je de Wet open overheid gekregen waarmee meer dan in het verleden nog
zaken openbaar gemaakt gaan worden.
BART PIETERS:
Oké, en wat is het grootste verschil met de Wob?
ANNET VAN VEEN:
De doorlooptijd is korter geworden dus mensen krijgen sneller de informatie die ze hebben gevraagd.
Er is een contactpersoon benoemd bij wie je met je vragen terecht kan.
En zeventien verplichte categorieën worden gefaseerd openbaar gemaakt.
Dat doet niet alleen de Rijksoverheid, maar de hele Nederlandse overheid.
Beeldtekst: Wet Open Overheid omvat o.a: kortere doorlooptijd bij informatieaanvragen.
Diverse informatiecategorieën.
Gefaseerd actiefopenbaar.
BART PIETERS:
Oké, dus niet alleen meer op verzoek…
ANNET VAN VEEN:
Ook actief.
Zeker.
BART PIETERS:
Dus we gaan dingen openbaar maken maar vanwege informatiebeveiliging en privacy wil je bepaalde zaken niet openbaar maken.
Is dat een lastige combinatie?
ANNET VAN VEEN:
Nee, eigenlijk niet.
Want zowel informatiebeveiliging als het worden van een open overheid dus hoe ga je met openheid van documenten om kijken naar dezelfde aspecten, namelijk de waarde van de informatie en wat kan ik wel en wat kan ik niet met de omgeving delen.
Daarmee zijn beide aspecten een zijde van dezelfde medaille.
BART PIETERS:
Dan hebben we Open Overheid, dan hebben we informatiebeveiliging en privacy.
Komen er nog meer aspecten aan bod?
ANNET VAN VEEN:
Ja, je moet ook gaan kijken naar digitale toegankelijkheid, bijvoorbeeld en de privacyaspecten zijn natuurlijk ook heel belangrijk want als je informatie deelt met de omgeving wil je niet dat de gegevens van ambtenaren bijvoorbeeld op straat komen te liggen.
Dan is het ook heel belangrijk om meer te bewegen naar die voorkant.
Dan denk je aan design-oplossingen.
Een sjabloon is een manier waarop je dat kan doen, als hulpmiddel voor mensen.
BART PIETERS:
Als ik naar de Archiefwet kijk, die zegt: bewaren.
En AVG en informatiebeveiliging zeggen: weggooien.
Hoe los je dat op?
ANNET VAN VEEN:
Door met elkaar in gesprek te gaan en te kijken naar die specifieke casus want dat merk je bij heel veel i-regelgeving,
die kunnen weleens strijdig met elkaar zijn.
In gezamenlijkheid moet je komen tot een oplossing.
BART PIETERS:
Een mooie by-design-aanpak in feite.
ANNET VAN VEEN:
Bijvoorbeeld.
BART PIETERS:
En voor de medewerker?
In het verleden gingen we met de hand lakken.
Maar wat gebeurt er nu?
ANNET VAN VEEN:
Eigenlijk gebeurt er op meerdere fronten wat, want het is een nieuwe werkwijze.
We kijken zowel naar de mens, in dit geval de medewerker als naar techniek en proces.
Als je denkt aan de medewerker kan je denken aan een e-learningmodule die je kan volgen.
Als je kijkt naar techniek zou je kunnen denken aan laksoftware.
Dat helpt natuurlijk ook enorm.
Beeldtekst: Hulp bij nieuwe werkwize, denk aan: e-learning voor medewerkers. Slimme laksoftware.
Coördinator voor advies in procesinrichting.
ANNET VAN VEEN:
En als je kijkt naar het proces: iedere organisatie heeft wel een coördinator die je kan helpen met het doorlopen van de stappen die je moet zetten bij deze nieuwe werkwijze.
BART PIETERS:
Oké, dus als je het toch nog moeilijk vindt, stap je af op de coördinator en die helpt je dan.
ANNET VAN VEEN:
Ja, zeker.
En met vragen kan je altijd
terecht bij een jurist bijvoorbeeld ook want daar is ook extra capaciteit op ingezet.
*Muziek speelt en eindigt*
Beeldtekst: Microlearnings.
Beveiliging.
Deze microlearning is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de Leer- en Ontwikkelcampus (LOC) van UBR, de directie CIO Rijk van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BKZ) en de RijksAcademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO).